مطالعه سیستماتیکی جنسهای(matthiola and fibigia (brassicaceae در ایران

چکیده: جنس شب بوی وحشی (matthiola r. br.) یکی از جنس های تیره کلمیان (brassicaceae) است. این جنس با 48 گونه چوبی و علفی در حوزه مدیترانه، شمال شرق آفریقا-آسیا پراکنش یافته است و دو منطقه تنوع این جنس در ترکیه و منطقه ایران و توران می باشد. در فلور ایرانیکا برای این جنس 17 گونه معرفی شده است که 7 گونه آن انحصاری ایران هستند. مطالعه بیوسیستماتیکی بر روی 80 جمعیت متعلق به 17 گونه از این جنس به منظور تعیین روابط بین گونه ای با استفاده از ویژگی های ریخت شناختی، ریزریخت شناختی دانه گرده و رفتار میوزی انجام شد. جنس فیبیژیا (fibigia medik) یکی دیگر از جنس های تیره brassicaceae است. این جنس در ایران 5 گونه گیاه علفی چندساله دارد که علاوه بر ایران در عراق، قفقاز، ترکمنستان، شمال سوریه، شرق آناتولی و ارمنستان نیز می روید. مطالعه بیوسیستماتیکی بر روی 21 جمعیت متعلق به 5 گونه از این جنس به منظور تعیین روابط بین گونه ای با استفاده از ویژگی های ریخت شناختی، ریزریخت شناختی دانه گرده و رفتار میوزی انجام شد. داده های حاصل از هر مطالعه توسط نرم افزار های کامپیوتری spss 9.0 و3.2 mvsp آنالیز شد. در مطالعه ریخت شناختی، 71 ویژگی کمی و کیفی مربوط به اندام های رویشی و زایشی هر دو جنس مورد بررسی قرار گرفت در جنس شب بوی وحشی بر اساس داده های حاصل به ویژه ویژگی های برگ، 6 گروه تشخیص داده شد. در جنس فیبیژیا بر اساس داده های حاصل به ویژه ویژگی های گلبرگ و ابعاد میوه 3 گروه مشخص شد. مطالعه ریز ریخت شناسی دانه های گرده پس از فرایند استولیز با میکروسکوپ نوری انجام شد. گروه بندی حاصل از مطالعه ریز ریخت شناسی دانه گرده در سطح گونه تا حدودی تاییدکننده مطالعه ریخت شناسی است. نتایج حاصل از مطالعه سیتوژنتیک حاکی از وجود عدد پایه کروموزومی 8 و 7، 6 x =و دو سطح پلوئیدی (2n = 2x و 2n = 4x) در گونه های جنس شب بوی وحشی و عدد پایه کروموزومی 8 و7= x و یک سطح پلوئیدی در جنس فیبیژیا است. واژه های کلیدی: استولیز، تیره شب بو، دانه گرده، ریخت شناسی، رفتار میوز، عدد کروموزومی ، matthiola r.br، fibigia medik.